همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: سلمان کریمی، از نویسندگان ادبیات پایداری است. او با رمان «بَشکوچ» به سراغ مدافعان خرمشهر رفته و داستانی در بستر مقاومت ۳۴ روزه این شهر در مقابل ارتش بعثی عراق در ابتدای جنگ تحمیلی روایت کرده است. شخصیت محوری این رمان، یکی از تکاوران نیروی دریایی از پایگاه بوشهر است که همزمان با هجوم عراقی‌ها، همراه اکیپی از تکاوران به سمت خرمشهر حرکت می‌کند و آن‌جا درگیر ماجراهای پیچیده‌ای می‌شود که با عشق و مرگ در هم آمیخته است.
قهرمان اصلی داستان، کیارش پوراحمدی که خانواده‌اش ساکن زنجان هستند، دلبستگی‌هایی در آن شهر دارد و مادرش در تدارک انتخاب همسری از اقوام برای پسرش است؛ دختری بنام «سلدا» که دختر دایی کیارش است و از کودکی با هم بزرگ شده‌اند. این در حالی است که کیارش در حال و هوای دیگری است و دیدن یکی از دختران خرمشهری که به عنوان یکی از مدافعان شهر در حال مقاومت است، شور عشق و تحسین در بحبوبه میدان رزم و مقاومت را در وجود کیارش به جریان می‌اندازد.
با آن‌که ظاهرِ داستان بشکوچ، بیشتر بیرونی است و حالت گزارشی از لحظه‌ها و روزهای جنگ و مقاومت در خرمشهر را دارد، اما بخش قابل توجهی از داستان بیان درگیری درونی شخصیت کیارش با خود و اتفاق‌های شخصی زندگی‌اش است که البته با فضای حاکم بر پیرامون او در هم آمیخته است؛ جنگ ناخواسته‌ای از سوی ارتش بعثی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران شروع شده و کیارش به عنوان یک فرد نظامی، خود را موظف می‌داند در میدان رزم و مقاومت حاضر شود و همین حضور در میدان رزم، برای او «ارزش» محسوب می‌شود. بنابر این، سایر وقایع زندگی او تحت‌الشعاع این مسئله قرار می‌گیرد. کیارش حضور سلدا در زندگی شخصی خود را جدّی نمی‌گیرد چون او را دختری ترسو می‌داند که میانه‌ای با مسایل دفاعی ندارد. در مقابل، شیفته «ایرانه» دختر مدافع خرمشهری می‌شود، چون او در حال دفاع و مقاومت در خرمشهر است.
این مسئله باعث می‌شود ارزش‌های فکری کیارش با هویت نظامی‌گری او عجین شود و اولویت‌هایش، حتی در زندگی مشترک با اندیشه و هویت او گره بخورد. البته تداوم ماجراها در میدان جنگ، واقعیت‌های تازه‌ای را هم برای او عیان می‌کند که پیش از این، برایش غریب و ناممکن به نظر می‌رسید. از جمله، حضور غافلگیرانه سلدا در خرمشهر که قدرت تغییرپذیری آدم‌ها در شرایط دشوار جنگی را به رخ می‌کشد و نادرست بودن برخی پیش‌داوری‌ها درباره اطرافیان را یادآوری می‌کند.
در کنار این مسئله، یکی از ویژگی‌های رمان بشکوچ، تکیه بر داده‌های تاریخی است که نویسنده کوشیده حوادث و وقایع داستان خود را مطابق رویدادهای تاریخی، از منظر زمانی و مکانی پیش ببرد. هر چند شخصیت‌ها خیالی است و متناسب با نیاز طرح و بافت قصه انتخاب شده‌اند اما نقش‌آفرینی آن‌ها در راستای بازسازی وقایع تاریخی خرمشهر و مدافعان آن در محدوده زمانی همان ۳۴ روز مقاومت در این شهر است که رویدادهای آن ایام را در ذهن مخاطب تداعی و تکرار می‌کند. انتخاب عنوان داستان هم تناسب ویژه‌ای با مضمون اثر دارد؛ بَشکوچ، در افسانه‌های ملل، تمثیلی از موجودی با ماهیت محافظ خاک و سرزمین است که در این اثر هم با روحیه قهرمانان داستان همخوانی زیادی دارد. از بخش‌های موفق رمان بشکوچ، پایان‌بندی هوشمندانه آن است که مثلث احساسی و عاطفی بین کیارش، ایرانه و سلدا، به شکل معناداری به سرانجام می‌رسد.
چاپ اول (۱۴۰۲) کتاب «بَشکوچ» نوشته سلمان کریمی در ۲۷۶ صفحه با شمارگان ۵۰۰ نسخه و قیمت ۱۸۵۰۰۰ تومان از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شده است.
نظر شما